1990'ların sonundaki meşhur dotcom balonu sırasında, birçok şirket satın alımları için fazla ödeme yaptı. Kabarcık çöktüğünde, şirketler bu fazla ödemeleri bilançolarına şerefiye değer düşüklüğü gideri adı verilen zarar olarak kaydetmek zorunda kaldılar. Belki de en ünlü şerefiye değer düşüklüğü ücreti, 2002 yılında AOL Time Warner, Inc. birleşmesi için rapor edilen 98.7 milyar dolardı. Bu, o zamanlar bir şirket tarafından bildirilen en büyük kayıptı.
Şerefiye, bir şirketin diğeri tarafından satın alınmasından doğan maddi olmayan duran varlıktır. Edinen bir şirket, defter değerini aşan bir şirket satın aldığında, defter değerinin üzerindeki fazlalık, edinenin bilançosunda şerefiye olarak dahil edilir. Birçok yatırımcı, şerefiyenin değerinin en zor varlıkları arasında olduğunu düşünmektedir. Başlangıç olarak, şerefiye için birçok olası gerekçe vardır: güçlü müşteri ilişkileri, fikri mülkiyet veya popüler bir marka gibi maddi olmayan varlıklar, şerefiyeye katkıda bulunabilecek faktörlerden sadece birkaçıdır. Bu nedenle, herhangi bir şerefiye varlığını tam olarak neyin desteklediğini anlamak genellikle zordur. Sadece şerefiyenin getirdiği zorluğa ek olarak - kasıtlı veya kasıtsız olarak - şerefiyenin genellikle abartılması söz konusudur. Bu tür abartılar, şirketlerin varlıklarının yapay olarak sağlam görünmesine neden olarak yatırımcıları yanlış yönlendirebilir., bir şirketin iyi niyetinin nasıl doğru bir şekilde ölçüleceğini inceleriz.
Boom'dan Göğüs'e: Şerefiyenin Hikayesi
Bir borsa balonunun ana hikaye işaretlerinden biri, şirketlerin alımlar için fazla ödeme yapmaya başlamasıdır. Bu gerçekleştiğinde, hedef şirketi satın almak için ödenen fiyat ile o şirketin adil piyasa değeri arasındaki fark, satın alanın bilançosunda şerefiye adı verilen bir varlık olarak ifade edilir. (Bilançoyu Bölme hakkında daha fazla bilgi edinin.)
ABD'de genel kabul gören muhasebe ilkeleri (GAAP) uyarınca, edinen şirketin periyodik olarak bilançoda tutulan şerefiye varlığının belirtilen değerini ayarlamak ve farkı zarar olarak talep etmek. Bu zarar düzeltmesine değer düşüklüğü gideri denir ve şirketin değeri üzerinde yıkıcı bir etkisi olabilir. 98, 7 milyar dolarlık AOL Time Warner değer düşüklüğü ücretini hatırlıyor musunuz? Bunu şirketin hisse senedi değerlemesinde yıkıcı bir düşüş izledi: 226 milyar dolardan 20 milyar dolara düşüş.
Kısmen bu tür skandalların bir sonucu olarak, düzenleyiciler artık bir şirketin belirttiği şerefiyenin gerçeğe uygun piyasa değerini aşıp aşmadığını belirlemek için şirketlerin yıllık şerefiye değer düşüklüğü testleri yapmasını talep etmektedir. Bu testler şerefiyenin azalmasıyla sonuçlandığında, şirket finansal tablolarındaki indirimi “şerefiye değer düşüklüğü nedeniyle zarar” olarak ifade eder. (Değer Düşüklüğü Giderleri: İyi, Kötü ve Çirkin hakkında daha fazla bilgi edinin.)
Bu geçmişi göz önünde bulundurarak, şimdi bir şerefiye değer düşüklüğü testinde yer alan temel adımlara bir göz atabiliriz.
Şerefiye Değer Düşüklüğü Testini Tanıma
Şerefiye değer düşüklüğü testlerini düzenleyen temel prosedür, ASC 350-20-35, “Sonraki Ölçüm” bölümündeki Finansal Muhasebe Standartları Kurulu'nun (FASB) Muhasebe Standartları Kodlaması'nda (ASC) belirlenmiştir. Şerefiye değer düşüklüğü testi üç ana aşamada ilerler: 1) bir ön nitel değerlendirme, 2) nicel bir değerlendirmenin birinci aşaması ve 3) nicel bir değerlendirmenin ikinci aşaması.
Adım 1: Ön Kalitatif Değerlendirme
Ön nitel değerlendirmede, şirket bilançosunda yer alan şerefiyenin gerçeğe uygun piyasa değerini aşıp aşmayacağını belirlemelidir. Bu belirleme, makroekonomik gelişmeler, siyasi veya düzenleyici değişiklikler, yeni endüstri rakiplerinin ortaya çıkması, firma içindeki yönetimsel veya yapısal değişiklikler ve diğerleri gibi ilgili tüm faktörlere dayanmalıdır. Ön nitel değerlendirme, şirketin bilançosunda taşınan şerefiyenin gerçeğe uygun piyasa değerini aşma olasılığının düşük olduğunu gösteriyorsa, daha fazla test yapılması gerekmez. Şirket, belirtilen şerefiyenin gerçeğe uygun piyasa değerini aşacağına karar verirse, iki aşamalı nicel değerlendirmenin ilk aşamasını gerçekleştirmelidir.
2. Adım: Birinci Aşama Nitel Değerlendirme
Bu nicel değerlendirmenin ilk aşaması, şerefiyenin dayandığı raporlama biriminin gerçeğe uygun değerinin hesaplanması ve sonra bu gerçeğe uygun değerin, şirketin bilançosunda halihazırda taşınan şerefiye tutarıyla karşılaştırılmasıdır. Raporlama birimi, bireysel iş operasyonları olan, kendi finansal dokümantasyonunu oluşturan ve şirket yönetiminin gözetimi ve denetimi altında faaliyet gösteren şirketin faaliyet bölümü olarak tanımlanır. Bu hesaplama yapılırken şirket, şirketin şerefiye varlığının değerini önemli ölçüde etkilemiş olabilecek tüm faktörlerin göreceli etkisini tartmalıdır. Esasen, nicel değerlendirmenin bu aşaması, ön nitel değerlendirmenin daha kesin bir versiyonudur.
Bu değerlendirme, şirketin bilançosunda belirtilen şerefiyenin değerinin gerçeğe uygun değerini aşmadığını ortaya koyarsa, başka bir teste gerek yoktur. Öte yandan, değerlendirme belirtilen şerefiyenin gerçeğe uygun değerini aştığını gösterirse, şirket nicel değerlendirmenin ikinci aşamasına geçmelidir.
Adım 3: İkinci Aşama Nitel Değerlendirme
Nicel değerlendirmenin ikinci aşamasında şirket, gerçeğe uygun değerini belirlemek için raporlama biriminin bireysel varlık ve yükümlülüklerinin değerini inceler. Bu analize göre şirket, şerefiyenin söz konusu raporlama biriminin gerçeğe uygun değerini aştığını belirlerse, fazla şerefiye, şerefiyede değer düşüklüğü olarak tanımlanır. Bu değer düşüklüğünün değeri sonradan şirketin finansal tablolarında şerefiye değer düşüklüğü gideri olarak raporlanır. (Şerefiyenin Finansal Tabloları Nasıl Etkiler?
Özel Şirketler İçin Basitleştirilmiş Alternatifler
Şerefiye değer düşüklüğü testlerinin her yıl yapılması, özellikle sınırlı iç uzmanlığa ve kaynaklara sahip olabilecek küçük işletmeler için pahalı ve zaman alıcı olabilir. Maliyet ve karmaşıklığı azaltmak için, Finansal Muhasebe Standartları Kurulu yakın zamanda şerefiye değer düşüklüğü testinin tamamlanması için alternatif bir yöntem getirmiştir. Yakalama sadece özel şirketler alternatifi kullanabilir.
Muhasebe Standartları Güncellemesi 2014-02'de belirtildiği gibi, yeni yöntem test süreçlerini kolaylaştırır. En önemli değişikliklerden biri, özel işletmelerin her yıl yerine gerektiği şekilde şerefiye değer düşüklüğü testleri yapabilmesidir. Gerektiği gibi ne anlama geliyor? Şirket, bir şerefiye değer düşüklüğü testine yalnızca bir olayın veya değişikliğin, belirtilen şerefiyenin gerçeğe uygun değeri üzerinde önemli bir etkisi olduğunu kabul ederse ihtiyaç duyar. Ayrıca, bu güncelleme özel işletmelere şerefiyelerini 10 yıl veya daha kısa bir sürede amortisman etme olanağı vermektedir.
Alt çizgi
Markalar, müşteri ilişkileri ve tescilli teknolojiler gibi maddi olmayan varlıklara dolar değeri koymanın zorluğu göz önüne alındığında, şerefiye ücretlerinin tartışmalı olabilmesi şaşırtıcı değildir. Gerçekten de, yukarıdaki tartışmanın gösterdiği gibi, şerefiyenin değerlemesi, yöneticiler için yatırımcılar kadar zor olabilir. Bununla birlikte, oldukça açık olan şey, satın almalar için fazla ödemenin son derece maliyetli bir hata olabileceğini kanıtlamasıdır. Şerefiye değer düşüklüğü ücretlerine şaşırma riskini azaltmak için, yatırımcılar şirketin satın alımları için fazla ödeme yapma alışkanlığı olup olmadığını incelemelidir.